Ariel Sharon
| Ariel Sharon | |
|---|---|
| אריאל שרון | |
 | |
| Forsætisráðherra Ísraels | |
| Í embætti 7. mars 2001 – 14. apríl 2006 | |
| Forseti | Moshe Katsav |
| Forveri | Ehud Barak |
| Eftirmaður | Ehud Olmert |
| Persónulegar upplýsingar | |
| Fæddur | 26. febrúar 1928 Kfar Malal, Palestínu |
| Látinn | 11. janúar 2014 (85 ára) Ramat Gan, Ísrael |
| Þjóðerni | Ísraelskur |
| Stjórnmálaflokkur | Likud (1977–2005) Kadima (2005–2006) |
| Maki | Margalit Sharon (g. 1953; d. 1962), Lily Sharon (g. 1963; d. 2000) |
| Börn | 3 |
| Háskóli | Hebreski háskólinn í Jerúsalem Háskólinn í Tel Aviv |
| Starf | Herforingi, stjórnmálamaður |
| Undirskrift |  |
Ariel Sharon (hebreska: אריאל שרון) (26. febrúar 1928 – 11. janúar 2014) var fyrrverandi forsætisráðherra Ísraels og herforingi. Hann fékk heilablæðingu í starfi í byrjun árs 2006 og lá lengst af meðvitundarlaus síðan þar til hann lést. Þáverandi varaforsætisráðherra Ísraels, Ehud Olmert, tók við sem starfandi forsætisráðherra í veikindum Sharons. Flokkur þeirra, Kadima, vann stórsigur í ísraelsku þingkosningunum sem fram fóru 28. mars 2006 og Olmert tók formlega við forsætisráðherraembættinu 14. apríl sama ár eftir að hafa verið starfandi forsætisráðherra síðan 4. janúar.
Hermennskuferill
[breyta | breyta frumkóða]Foreldrar Sharons voru litháískir gyðingar sem fluttu til Palestínu 1922 og hann fæddist í þorpinu Kfar Malal. Hann gekk ungur í æskulýðshreyfingu síonista og síðar í vopnaða andspyrnuhreyfingu þeirra, sem breyttist í Ísraelsher við stofnun Ísraelsríkis 1948. Sharon gerðist svo atvinnuhermaður og gat sér nafn í Súesstríðinu en aðgerðir hans þar voru þó umdeildar og var hann síðar sakaður af undirmönnum sínum um að hafa ögrað Egyptum og stefnt lífi ísraelskra hermanna í óþarfan háska.
Í Sex daga stríðinu 1967 stýrði Sharon öflugustu þungvopnuðu sveit Ísraelshers á Sínaískaga. Hann fór á eftirlaun í ágúst 1973 en þegar Yom Kippur-stríðið braust út í október sama ár var hann kallaður aftur til starfa og var talinn eiga mikinn þátt í sigri Ísraelsmanna á Sínaískaga.
Ráðherraferill
[breyta | breyta frumkóða]Hann hóf þátttöku í stjórnmálum um það leyti sem hann fór á eftirlaun í hernum og var einn af stofnendum Likud-bandalagsins. Á árunum 1975-1976 var hann ráðgjafi Yitzhaks Rabin forsætisráðherra. Árið 1977 bauð hann sig fram til formennsku í Likud-bandalaginu en var hafnað. Hann stofnaði þá sinn eigin flokk, Shlomtzion, sem vann tvö þingsæti í næstu þingkosningum en sameinaðist fljótlega Likud. Sharon varð þá landbúnaðarráðherra. Í því starfi efldi hann mjög landnám gyðinga á herteknum svæðum og fjölgaði landnemabyggðum um helming í ráðherratíð hans.
Sharon varð varnarmálaráðherra Ísraels 1981 og gegndi því embætti þegar Ísraelsmenn réðust inn í Líbanon 1982. Hann var af mörgum talinn ábyrgur fyrir fjöldamorðunum í Sabra- og Shantila-flóttamannabúðunum í Beirut, þegar sveitir falangista drápu þúsundir óbreyttra Palestínumanna en ísraelskar hersveitir sem umkringdu búðirnar gerðu ekkert til að stöðva þá og hindruðu fólk í að flýja úr búðunum. Sharon var eftir það stundum kallaður „Slátrarinn í Beirut“. Stjórnskipuð ísraelsk nefnd úrskurðaði að hann bæri óbeina ábyrgð á morðunum. Hann neitaði þó að segja af sér og Menachem Begin forsætisráðherra neitaði að reka hann en úr varð að Sharon sagði af sér embætti varnarmálaráðherra en sat áfram í ríkisstjórninni sem ráðherra án ráðuneytis.
Forsætisráðherra Ísraels
[breyta | breyta frumkóða]Hann sat áfram í næstu ríkisstjórnum sem viðskipta- og iðnaðarráðherra, byggingamálaráðherra, innanríkisráðherra og loks utanríkisráðherra 1998-1999. Á þeim tíma tókst hann oftsinnis á við Yitzhak Shamir um forystu í Likud-bandalaginu en það var ekki fyrr en það missti meirihluta og Verkamannaflokkurinn komst til valda 1999 að hann varð formaður þess. Í febrúar 2001 varð hann svo forsætisráðherra Ísraels. Eitt umdeildasta verk hans var að kalla ísraelska herinn frá Gaza-ströndinni og láta eyða ísraelskum landnemabyggðum þar. Flokksbróðir hans og helsti andstæðingur innan flokksins, Benjamin Netanyahu, var því mjög mótfallinn og eftir harðar deilur sagði Sharon sig úr flokknum 21. nóvember 2005 og stofnaði annan flokk, Kadima. Netanyahu var kjörinn formaður Likud. Ákveðið var að halda kosningar 28. mars 2006.
Þann 4. janúar 2006 var Sharon fluttur á sjúkrahús með heilablæðingu. Þann 6. janúar blæddi enn inn á heila hans, smávægilega þó. Hann varð fyrir varanlegum heilaskemmdum vegna þessara heilablæðinga og lá að miklu leyti meðvitundarlaus síðan en þegar hann var með meðvitund var hann ófær um að hreyfa sig eða tjá sig.
Flokkur Sharons vann stórsigur í þingkosningunum 28. mars undir stjórn Ehuds Ohlmert og varð stærsti flokkurinn á ísraelska þinginu. Þá var orðið ljóst að Sharon yrði aldrei aftur fær um að gegna embættinu, jafnvel þótt hann kæmist til meðvitundar. Samkvæmt ísraelskum lögum má starfandi forsætisráðherra gegna því starfi í 100 daga en þá ber forseta landsins að skipa nýjan forsætisráðherra og þann 14. apríl lauk því forsætisráðherratíð Sharons formlega en Olmert tók við.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- „Ariel Sharon á ensku Wikipedia“. Sótt 5. janúar 2006.
- „Grein á CNN um heilablóðfall og heilablæðingu Sharons“. Sótt 5. janúar 2006.
- „Grein á ensku Wikipedia um heilablóðfall“. Sótt 5. janúar 2006.
- „Morgunblaðið - Sharon undirgengst neyðaraðgerð ...“. Sótt 6. janúar 2006.
- „- Row rages over Sharon treatment“. Sótt 9. janúar 2006.
- „- Doctors decide to awaken Sharon“. Sótt 9. janúar 2006.
- „Sharon moves left hand...“. Sótt 11. janúar 2006.
- „Sharon's condition worsened“. Sótt 11. febrúar 2006.
| Fyrirrennari: Ehud Barak |
|
Eftirmaður: Ehud Olmert | |||
|  | |